KALENDARI I TURQISË VENDİ İ MENDJES NE FE
İslami është një fe e cila nuk i del kundër mendjes që nuk gabon. Në një hadith sherif thuhet: “Ai që nuk ka mend nuk ka as besim”. Por mendjet nuk janë të njëjta. Mendja e një të padituri nuk është e njëjtë me atë të një shkencëtari. Po të ishin mendjet të njëjta të gjithë do të mendonin të njëjtën gjë. Ata që i besojnë vetëm mendjes dhe gabohen quhen filozofë. Ata që i besojnë mendjes deri aty ku arrin ajo aty ku nuk arrin më e ndriçojnë atë me dritën e İslamit quhen dijetarë të İslamit.
Mendja është si syri. İslami është si drita. Syri në errësirë nuk dallon dot asgjë. İ duhet drita që të shohë. Edhe mendja nuk e dallon dot të drejtën në errësirë. Që ta dallojë i duhet drita e İslamit. N.q.s nuk do të na e kishte veçuar İslami të drejtën nga e gabuara, për mendjen do të ishte e pamundur ta bënte një gjë të tillë.
Por çfarë është mendja atëhëre? Në nje hadith sherif thuhet: “Mendja është një dritë e cila e dallon të drejtën nga e gabuara” Pra ai që nuk e dallon te drejtën nga e gabuara nuk mund të quhet i mençur. Në një hadith sherif thuhet:
“Mendja e beson Allahun dhe Pejgamberin dhe i kryen ibadetet”
Kjo do të thotë se ata që nuk besojnë ose që bësojnë por që nuk i kryejnë ibadetet nuk e kanë mendjen të plotë. Kush është më i mençuri nga ata që besojnë dhe i kryejnë ibadetet? Në një hadith sherif thuhet:
“Më i mençuri është ai që ka më shumë frikë nga Allahu”
Në Kur’ani kerim thuhet:
“Ata që kanë më tepër frikë nga Allahu janë dijetarët”
Pra njerëzit më të mençur janë dijetarët.
Kanë pyetur Pejgamberin:
- O Pejgamber kush është më i dituri?
- Ai që është i mençuri.
- Kush bën më tepër ibadet?
- Ai që është më i zgjuari.
- Kush është më i miri?
- Ai që është më i mençuri.
Pra kush ka më tepër dituri dhe bën më tepër ibadet është më i mençuri. Kur e pyetën pejgamberin se si mund ta kuptonin nëse është i mençur një njeri, u përgjigj: “Ai që largohet më shumë nga haramet dhe vrapon më shumë drejt punëve të mira është i mençur”